رژیم غذایی بیماری کرون اگر به درستی انتخاب شود ممکن است به جلوگیری از شعله‌ور شدن کرون کمک کند. با این حال، غذاها و نوشیدنی‌ها روی افراد مبتلا به کرون تأثیر متفاوتی دارند. این مسئله به این معنی است که یک غذا ممکن است برای برخی افراد محرک باشد و برای برخی دیگر نه. در این مطلب با بایدها و نبایدهای تغذیه‌ای مختص بیماری کرون همراه شما هستیم.
بیماری کرون
بیماری کرون چیست؟
بیماری کرون یک بیماری التهابی مزمن در دستگاه گوارش است که هرچند هر بخشی از دستگاه گوارش از دهان تا مقعد را می‌تواند تحت تاثیر قرار دهد، اما بیشتر در روده بزرگ و روده کوچک رخ می‌دهد. دوره‌های فعال و بهبودی این بیماری متناوب است و مادام‌العمر فرد را درگیر می‌کند و باعث ناتوانی قابل توجه فرد می‌شود. دامنه شدت کرون خفیف تا ناتوان کننده است. علائم بیماری متفاوت است و می تواند در طول زمان تغییر کند.
بیماری کرون بیشتر در اواخر نوجوانی و اوایل بزرگسالی تشخیص داده می‌شود و به نظر می‌رسد زنان را بیشتر از مردان مبتلا می‌کند. علت واقعی این بیماری ناشناخته است اما علت ژنتیکی (داشتن خویشاوندان مبتلا به این بیماری)، نقص در سیستم ایمنی مخاط روده (عمدتا اختلال در نوعی از گلبول‌های سفید) و محرک‌های محیطی (سیگار کشیدن، استفاده از داروهایی مانند داروهای ضد بارداری، آنتی بیوتیک‌ها و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)، رژیم غذایی (مصرف قند زیاد)، و تعادل باکتری های مفید و مضر در روده) از علل ابتلا به این بیماری هستند.
علائم بیماری کرون
علائم بیماری کرون اغلب به تدریج ایجاد می‌شود. برخی علائم نیز ممکن است در طول زمان بدتر شوند و به ندرت ممکن است علائم به طور ناگهانی ایجاد شوند. اولین علائم بیماری کرون عبارتند از:
- اسهال
- گرفتگی شکم
- وجود خون در مدفوع
- تب
- خستگی
- از دست دادن اشتها
- کاهش وزن غیرقابل توضیح
- احساس خالی نبودن روده حتی بعد از اجابت مزاج
- احساس نیاز مکرر به تخلیه روده
گاهی اوقات ممکن است این علائم اولیه را با علائم بیماری‌های دیگر مانند مسمومیت غذایی، ناراحتی معده یا آلرژی اشتباه بگیرید. در صورت ادامه داشتن هر یک از این علائم باید به پزشک مراجعه کنید. علائم جدی‌تر این بیماری عبارتند از:
- فیستول پری‌آنال که باعث درد و تخلیه در نزدیکی مقعد می‌شود
- زخم‌هایی که ممکن است در هر جایی از دهان تا مقعد ایجاد شوند
- التهاب مفاصل و پوست
- تنگی نفس یا کاهش توانایی ورزش به دلیل کم خونی
درمان بیماری کرون
انواع مختلفی از داروها برای درمان کرون در دسترس هستند. این داروها عبارتند از:
- داروهای ضد اسهال
- داروهای ضد التهابی
- داروهای بیولوژیکی
- داروهای تعدیل‌کننده ایمنی
- آنتی بیوتیک‌ها
اگر درمان‌های دارویی و تغییرات سبک زندگی علائم بیمار را بهبود نبخشد، ممکن است جراحی لازم باشد. در موارد شدید، این بیماری می تواند منجر به عودها و عوارض تهدید کننده زندگی شود. حداقل ۵۰ درصد از افراد مبتلا به بیماری کرون در طول ۱۰ سال اول بیماری به درمان جراحی نیاز دارند.در نهایت، حدود ۸۰ درصد از افراد مبتلا به بیماری کرون در مقطعی از زندگی خود به جراحی نیاز خواهند داشت. جراحی بیماری کرون برای تسکین علائم مفید است، اما بدون خطر نیست.
رژیم غذایی مناسب بیماری کرون
با توجه به این که بیماری کرون ماهیت چند عاملی دارد، منطقی است که مداخله غذایی می‌تواند شکل موثری از درمان باشد.
غذاهای توصیه‌شده برای بیماری کرون
غلات
غلات مانند برنج، ماکارونی، سیب‌زمینی، آرد ذرت، بلغور جو دوسر، و نان بدون گلوتن از مواد اصلی غذایی رایج هستند. غلات کامل نیز سرشار از فیبر و مواد غذایی هستند و تحقیقات نشان می‌دهد که یک رژیم غذایی با فیبر بالا ممکن است خطر ابتلا به IBD را کاهش دهد. اما با فعال شدن بیماری کرون، فاکتور فیبر ممکن است مشکل ساز باشد و بسته به علائم بیمار، پزشک ممکن است رژیم غذایی کم فیبر را توصیه کند و این مسئله به معنی محدود کردن مقدار غلات کامل مصرفی است.
میوه‌ها و سبزیجات
هرچند نباید از خواص بی شمار میوه‌ها و سبزیجات غافل شد اما به همان دلیلی که غلات کامل می‌توانند مشکل ساز باشد، میوه‌ها و سبزیجات نیز به دلیل سطح بالای فیبر نامحلولی که دارند، ممکن است سبب بروز مشکلات برای بیماران مبتلا به بیماری کرون باشند. اما نیازی به حذف یا محدود کردن مصرف میوه و سبزی نیست. پختن و بخارپز کردن میوه‌ها و سبزیجات، باعث هضم راحت‌تر آنها می‌شود. هرچند این فرایند می‌تواند برخی مواد مغذی به ویژه ویتامین‌ها و آنزیم‌های محلول در آب را از بین ببرد. میوه‌ها و سبزیجات زیر انتخاب مناسبی برای مصرف کردن هستند:
- سس سیب
- سبزیجات بخارپز یا پخته شده
- خیار بدون پوست
- فلفل دلمه‌ای
- موز
- تمشک
- لوبیا سبز
- طالبی
- کدو تنبل
- کدو حلوایی
پروتئین و گوشت
وقتی بیماری کرون شعله‌ور می‌شود، انتخاب پروتئین مصرفی باید بر اساس محتوای چربی باشد و انتخاب پروتئین با چربی کمتر انتخاب بهتری است. مواد پروتئینی زیر به دلیل میزان چربی کمی که دارند انتخاب مناسبی برای مصرف هستند:
- تخم مرغ
- ماهی
- صدف
- کره بادام زمینی
- قسمت‌های سفید رنگ مرغ
- توفو و سایر محصولات سویا
محصولات لبنی
برخی مبتلایان به بیماری کرون ممکن است بتوانند بدون مشکل لبنیات بخورند و برخی نتوانند لبنیات را تحمل کنند. بهتر است این دسته افراد جایگزین‌های لبنی که به وفور در فروشگاه‌ها و سوپرمارکت‌ها یافت می‌شود را مصرف کنند. این جایگزین‌های لبنی عبارتند از:
- شیر، ماست و پنیر تهیه شده از گیاهانی مانند سویا، نارگیل، بادام، کتان یا کنف
- لبنیات تخمیر شده کم چرب مانند ماست یا کفیر
نوشیدنی‌ها
با توجه به ماهیت بیماری کرون، به طور کلی نوشیدن مایعات زیاد یکی از توصیه‌های تغذیه‌ای است. بهترین نوشیدنی انتخابی معمولاً آب ساده است که بهترین شکل آب‌رسانی به بدن است. نوشیندنی‌های زیر بهترین انتخاب‌ها برای بیماران کرون هستند:
- آب ساده
- آب گاز دار (در صورت تحمل کردن)
- چای گیاهی بدون کافئین
ادویه‌ها
زردچوبه، در مطالعات با کاهش عود بیماری کرون مرتبط شده است. ادویه‌هایی که بهتر است در بیماری کرون مصرف شوند عبارتند از:
- زردچوبه
- زنجبیل
- پیازچه یا پیاز سبز
- زیره
- پوست لیمو
- گیاهان تازه
- خردل
غذاهای محدودشده برای بیماری کرون
غلات
خوردن مقادیر زیاد فیبر برای بیماران مبتلا به بیماری کرون مشکل ساز است. فیبر نامحلول که در پوست میوه‌ها و سبزیجات، دانه‌ها، سبزیجات برگ‌دار تیره و محصولات گندم کامل یافت می‌شود، به‌طور دست نخورده از دستگاه گوارش عبور می‌کند و ممکن است اسهال و درد شکم را افزایش دهد. غلاتی که باید از خوردن آنها اجتناب کرد یا آنها را محدود کرد عبارتند از:
- نان گندم کامل
- پاستا گندم کامل
- چاودار و محصولات چاودار
- جو
میوه‌ها و سبزیجات
به هیچ وجه نباید تصور کرد که در صورت ابتلا به بیماری کرون باید از مصرف میوه‌ها و سبزیجات خودداری کرد. لازم نیست هر میوه و سبزی را از رژیم غذایی خود حذف کنید. با این حال، برخی از میوه ها و سبزیجات هستند که برای دستگاه گوارش افراد مبتلا به بیماری کرون مشکل ساز هستند. این میوه‌ها و سبزیجات عبارتند از:
- سیب با پوست
- کلم بروکلی
- کلم
- گل کلم
- کنگر فرنگی
- گیلاس
- هلو
- مارچوبه
- آلو
پروتئین و گوشت
گوشت‌های زیر به خاطر درصد چربی زیادی که دارند بهتر است مصرف نشوند:
- گوشت قرمز
- سوسیس و کالباس
- قسمت‌های تیره رنگ مرغ
محصولات لبنی
لاکتوز، نوعی قند شیر، می‌تواند خطر گاز یا درد شکمی و اسهال را در افراد مبتلا به بیماری کرون افزایش دهد. هضم غذاهای پرچرب نیز برای این بیماران دشوارتر است. بهتر است بیماران مبتلا به کرون از این محصولات لبنی اجتناب کنند:
- کره
- خامه
- لبنیات پرچرب
- مارگارین
نوشیدنی‌ها
نوشیدنی‌هایی که باید از آنها اجتناب کرد یا آنها را محدود کرد عبارتند از:
- قهوه
- چای سیاه
- سودا
- الکل
نکته: اگر نمی‌توانید از مصرف قهوه یا چای سیاه چشم پوشی کنید، سعی کنید با این نوشیدنی‌ها مقادیر زیادی آب بنوشید تا اثرات نامطلوب احتمالی آنها را به حداقل برسانید.
ادویه‌ها و غذاهای پر ادویه
غذاهای تند می‌توانند برای برخی به عنوان یک محرک عمل کنند و علائم آنها را تشدید کنند. ادویه‌هایی که باید از آنها اجتناب کرد یا آنها را محدود کرد عبارتند از:
- فلفل دلمه‌ای
- فلفل سیاه
- فلفل هندی
- پودر فلفل قرمز (چیلی)
- سیر
- پیاز سفید، زرد یا بنفش
- پاپریکا
- واسابی
هنگام شعله‌ور شدن بیماری کرون چه باید خورد؟
به طور کلی، بهتر است که به مصرف غذاهای ذکر شده در بخش «غذاهای توصیه‌شده برای بیماری کرون» ادامه دهید. مگر اینکه پزشک یا متخصص تغذیه به شما دستور داده باشد که رژیم غذایی خاصی را دنبال کنید وگرنه در مقابل رژیم‌های توصیه‌شده توسط دوستان، خانواده یا افراد در اینترنت مقاومت کنید. درست مانند داروها، رژیم‌های محدودکننده دارای عوارض جانبی بالقوه‌ای هستند که می‌تواند شامل کمبود مواد مغذی، کاهش وزن برنامه‌ریزی نشده/سوء تغذیه، اختلال در غذا خوردن، یا اختلال خوردن باشد که همگی ممکن است بر پیامدهای بیماری تأثیر منفی بگذارند. هنگام شعله‌ور شدن بیماری برنامه زیر را پیش بگیرید:
افزایش پروتئین:
از آنجایی که نیاز به پروتئین در طول دوره شعله‌ور شدن بیماری کرون افزایش می‌یابد، تمرکز بر مصرف غذاهای حاوی پروتئین در طول روز نیز مفید است. چند نمونه از غذاهای حاوی پروتئین عبارتند از: مرغ، توفو، ماهی، بوقلمون، تخم مرغ، ماست، لوبیا، دانه چیا و کره آجیل.
افزایش مایعات:
اگر مرتب مدفوع شل دارید، عفونت مدفوع دارید، یا یبوست دارید یا تخلیه ناقص دارید، تمرکز بر افزایش مایعات آبرسان ممکن است مفید باشد. برخی از مایعات آبرسان عبارتند از: آب، آب‌گوشت، آب‌مرغ و اسموتی‌ها
وعده‌های غذایی / میان وعده های مغذی متراکم:
اگر اشتهای شما کاهش یافته است، اخیرا بدون تلاش وزن کم کرده‌اید یا عفونت مدفوع دارید، مصرف مکرر و کم حجم وعده‌های غذایی یا میان وعده‌های پر از مواد مغذی ممکن است مفید باشد.
سخن پایانی
رژیم غذایی می‌تواند نقش مهمی در مدیریت کلی کرون داشته باشد، اما این بیماری، یک بیماری چند عاملی و پیچیده است که اغلب به بسیاری از روش‌های درمانی حمایتی نیاز دارد، نه فقط رژیم غذایی. به طور کلی، اگر می‌دانید که یک ماده غذایی خاص علائم شما را تشدید می کند، باید از مصرف آن اجتناب کنید. وعده‌های غذایی کوچکتر نیز می‌تواند کار دستگاه گوارش را کاهش دهد. مهم است که در نظر داشته باشید که فقط غذا نیست که می‌تواند علائم شما را تشدید کند. نحوه پخت و فرآوری غذا نیز می‌تواند این مشکل را ایجاد یا فروکش کند. غذاهای سرخ‌شده و چرب معمولاً به عنوان عامل تشدید کننده گزارش می‌شوند و بهتر است غذاهای پخته شده و آب‌پز را انتخاب کنید.
برای درمان و پیگیری به پزشک خود مراجعه کنید. مشاوره تغذیه همچنین ممکن است بتواند اثربخشی داروهای شما و کیفیت کلی زندگی را بهبود بخشد.
لطفا نظرات و پیشنهادات خود را در انتهای همین مطلب با ما و کاربران محترم سایت بهفید به اشتراک بگذارید.
