غیرعادی نیست که هر از چندگاهی دچار رفلاکس معده شوید. اما برخی افراد تقریبا با هر وعده غذایی که می‌خورند، از ناراحتی سوزش معده، نفخ و آروغ رنج می‌برند. حدود ۲۰ درصد از مردم به بیماری رفلاکس معده به مری (GERD) مبتلا هستند. در این مطلب به سراغ رفلاکس معده رفتیم تا بایدها و نبایدهایی که برای پیشگیری و درمان رفلاکس معده بدانید را بررسی کنیم.
رژیم غذایی رفلاکس معده
بیماری رفلاکس معده چیست؟
بیماری GERD یک بیماری مزمن است که در آن محتویات معده، مانند اسید، به سمت مری جریان می‌یابد. به طور معمول، اسفنکتر مری (لوله‌ای عضلانی که به غذا اجازه می‌دهد وارد معده شود و سپس بسته می‌شود تا از برگشت غذا به مری جلوگیری کند) از مری در برابر اسید معده محافظت می‌کند. با این حال، اگر این اسفنکتر شل شود، غذا می‌تواند از طریق دهانه شل‌شده اسنفنگتر به سمت بالا فشار آورد و باعث رفلاکس اسید شود. اگرچه GERD اغلب سوزش سر دل یا رفلاکس اسید نامیده می‌شود، این اصطلاحات در واقع معانی بسیار متفاوتی دارند. GERD به یک وضعیت مزمن اشاره دارد، در حالی که سوزش سر دل یکی از علائم GERD است و رفلاکس اسید یکی از دلایل GERD است.
سوزش سر دل یکی از علائم رایج است. ممکن است پس از خوردن یک وعده غذایی کامل یا برخی غذاها احساس سوزش در شکم یا قفسه سینه خود داشته باشید. علائم دیگر رفلاکس معده عبارتند از:
- سرفه خشک
- التهاب تارهای صوتی
- طعم ترش یا اسیدی در دهان
- گلو درد
- نفخ
- آروغ یا سکسکه
- مشکل در بلع
- احساس وجود توده در گلو
- استفراغ یا تهوع
غذاهای محرک رفلاکس معده
به خاطر داشته‌باشید هیچ یک از این غذاها رفلاکس اسید معده را به طور کامل درمان نمی‌کنند و آنچه برای یک فرد مناسب است، ممکن است برای فرد دیگر مناسب نباشد. انتخاب‌های شما در نهایت به این بستگی دارد که چگونه غذاها بر رفلاکس معده شما تأثیر می‌گذارند. برای شناسایی محرک‌های غذایی فردی خود، یک دفترچه داشته باشید و موارد زیر را به مدت دو هفته یادداشت کنید:
- چه غذاهایی می خورید
- چه زمانی از روز غذا می خورید
- چه علائمی را تجربه می کنید
غذاهایی که معمولاً به عنوان محرک‌های سوزش سر دل شناخته می‌شوند باعث می‌شوند اسفنکتر مری شل شود و فرآیند هضم را به تاخیر بیندازد و به غذا اجازه می‌دهد مدت بیشتری در معده بماند. غذاهای پرچرب خطر علائم رفلاکس را افزایش می‌دهند و بنابراین مدیریت مصرف چربی می‌تواند به مدیریت رفلاکس معده کمک‌کننده باشد. بدترین دشمنان بیماری رفلاکس معده غذاهایی هستند که سرشار از چربی، نمک یا ادویه هستند مانند:
- غذای سرخ شده با روغن زیاد مثل سیب زمینی سرخ شده، پیاز سوخاری
- فست فود
- پیتزا
- بستنی
- غذاهای اسیدی
- سس‌های خامه‌ای و انواع سس
- چیپس سیب زمینی و سایر تنقلات فرآوری شده
- پودر فلفل چیلی (سفید، سیاه، کاین)
- گوشت‌های چرب مانند بیکن و سوسیس
- محصولات لبنی پرچرب مانند کره، شیر پرچرب، پنیر و خامه ترش
سایر غذاهایی که می‌توانند رفلاکس معده را ایجاد یا تشدید کنند نیز عبارتند از:
- سس‌های مبتنی بر گوجه فرنگی
- میوه‌های خانواده مرکبات
- آناناس
- شکلات
- نعناع تند
- نوشیدنی‌های گازدار
- غذاهای حاوی کربوهیدرات زیاد
- غذاهای تند (این غذاها ممکن است به عنوان یک محرک مستقیم برای مخاط مری عمل کنند)
اعتدال عنصر کلیدی برای درمان رفلاکس معده است زیرا بسیاری از مردم ممکن است نتوانند یا نخواهند این غذاها را به طور کامل حذف کنند. اما سعی کنید از خوردن غذاهای مشکل دار در اواخر عصر و نزدیک به زمان خواب اجتناب کنید و از خوردن شام آخر شب و میان وعده‌های قبل از خواب خودداری کنید. به طور معمول ممکن است تا ۴ ساعت طول بکشد تا ۹۰ درصد یک وعده غذایی جامد از معده شما خارج شود و به همین دلیل است که توصیه می‌شود قبل از خواب از مصرف غذا خودداری کنید.
غذاهای تسکین‌دهنده رفلاکس معده
اگر دچار رفلاکس معده هستید، خبر خوبی که می‌توانیم به شما بدهیم این است که غذاهای زیادی وجود دارند که می‌توانید برای جلوگیری از رفلاکس معده بخورید. برای طعم دادن به غذاها نیز می‌توانید از ادویه‌هایی مانند زردچوبه یا دارچین استفاده کنید. توجه داشته باشید که افزودن کره، ترشی جات، لیمو، سس گوجه فرنگی و سس‌های سالاد ممکن است خطر رفلاکس معده را افزایش دهند.
غذاهای پر فیبر
به طور کلی سبزیجات به طور طبیعی چربی و قند کمی دارند و باعث کاهش تحریک‌پذیری رفلاکس می‌شوند. غذاهای فیبردار باعث می‌شوند احساس سیری کنید، بنابراین کمتر احتمال دارد پرخوری کنید و همین امر ممکن است به سوزش سر دل شما کمک کند. بنابراین، فیبر سالم را از این مواد غذایی دریافت کنید:
- غلات کامل مانند بلغور جو دوسر، کوسکوس و برنج قهوه‌ای.
- سبزیجات ریشه‌دار مانند سیب‌زمینی شیرین، هویج و چغندر.
- سبزیجات سبز مانند مارچوبه، کلم بروکلی و لوبیا سبز.
نکته: بلغور جو دوسر یک غلات کامل و منبع عالی فیبر است. جو همچنین اسید معده را جذب می‌کند و احتمال رفلاکس اسید را کاهش می‌دهد.
غذاهای قلیایی
غذاهایی که pH پایینی دارند، اسیدی هستند و احتمال ایجاد رفلاکس معده را بیشتر می‌کنند. از سوی دیگر، غذاهایی که PH بالاتری دارند، قلیایی هستند و می‌توانند به رفلاکس معده کمک کنند. غذاهای قلیایی عبارتند از:
- موز
- خربزه
- گل کلم
- سیب
- گلابی
- رازیانه
- آجیل
غذاهای آبکی
خوردن غذاهای آبکی می‌تواند اسید معده را رقیق و در نتیجه ضعیف کند. این غذاها عبارتند از:
- کرفس
- خیار
- کاهو
- هندوانه
- سوپ‌ها، آبگوشت و غیره
- چای گیاهی
گوشت بدون چربی و غذاهای دریایی
گوشت‌های بدون چربی مانند مرغ، بوقلمون، ماهی و غذاهای دریایی چربی کمی دارند و نسبت به گوشت‌های چرب احتمال بروز علائم رفلاکس اسید کمتری خواهند داشت. این گوشت‌ها را به صورت کبابی یا آب‌پز و پخته‌شده میل کنید.
غذاهای پروتئینی بدون چربی
سفیده تخم مرغ کم چربی است و پروتئین بالایی دارد اما زرده تخم مرغ و تخم مرغ نیمو سرشار از چربی هستند و ممکن است علائم رفلاکس را ایجاد کنند. بنابراین بهتر است سفیده تخم مرغ آب‌پز را به تنهایی مصرف کنید.
چربی‌های سالم
بدن برای عملکرد به چربی نیاز دارد، اما مهم است که چربی‌های مناسب را انتخاب کرده و در حد اعتدال استفاده کنید. منابع چربی های سالم و غیراشباع عبارتند از:
- گردو
- دانه کتان
- روغن زیتون
- روغن کنجد
- روغن آفتابگردان
درمان‌های خانگی رفلاکس معده
افراد مبتلا به رفلاکس معده معمولا به سراغ آنتی اسیدها، همان داروهای بدون نسخه مانند فاموتیدین، می‌روند که اسید معده را خنثی می‌کنند. اما خوردن برخی غذاها نیز ممکن است علائم رفلاکس معده را تسکین دهند. درمان‌های زیر را هنگام رفلاکس معده امتحان کنید.
شیر بدون چربی
باید در نظر داشته باشید که شیر انواع مختلفی دارد – شیر کامل با مقدار کامل چربی، شیر با ۲ درصد چربی، و شیر کم چرب یا بدون چربی. چربی موجود در شیر می‌تواند به خودی خود رفلاکس اسید معده را تشدید کند. اما شیر بدون چربی می‌تواند به عنوان یک مانع موقت بین پوشش معده و محتویات معده عمل کند و علائم سوزش معده را فورا تسکین دهد. ماست کم چرب نیز همان ویژگی‌های تسکین دهنده را به علاوه دوز سالمی از پروبیوتیک‌ها (باکتری‌های مفید برای هضم) دارد.
زنجبیل
زنجبیل به دلیل خواص دارویی که دارد، یکی از بهترین مواد غذایی هنگام رفلاکس معده است. ماهیت قلیایی و ضد التهابی زنجبیل تحریکات دستگاه گوارش را کاهش می‌دهد. سعی کنید وقتی احساس سوزش سر دل دارید، ریشه زنجبیل رنده شده یا تکه شده را به رسپی‌ها یا اسموتی‌ها اضافه کنید و یا ساده‌ترین راه، چای زنجبیل بنوشید. با این حال، برخی افراد زنجبیل را نمی‌توانند تحمل کنند و دچار رفلاکس می‌شوند.
سرکه سیب
هرچند تحقیقات کافی برای اثربخشی سرکه سیب در درمان رفلاکس اسید معده وجود ندارند، اما بسیاری از مردم به تجربه دریافته‌اند که مقدار کمی از سرکه سیب در ترکیب با آب گرم و نوشیدن آن همراه با غذا می‌تواند به رفلاکس معده کمک کند.
آب لیمو و عسل
آب لیمو به طور کلی بسیار اسیدی در نظر گرفته می‌شود، اما مقدار کمی از آب لیموترش تازه مخلوط با آب گرم و عسل دارای اثر قلیایی است که اسید معده را خنثی می‌کند. همچنین عسل آنتی اکسیدان‌های طبیعی دارد که از سلامت سلول‌ها محافظت می‌کند.
سبک زندگی سالم برای دوری از رفلاکس معده
علاوه بر تغییر رژیم غذایی، برخی از تغییرات در سبک زندگی و داروها می‌توانند به مدیریت رفلاکس معده شما کمک کنند:
- آنتی اسیدها و سایر داروهایی که تولید اسید را کاهش می‌دهند مصرف کنید، اما از مصرف بیش از حد این داروها نیز خودداری کنید.
- وزن متوسط را حفظ کنید و اگر وزن شما بالا است، وزن خود را کاهش دهید.
- آدامسی بجوید که با نعناع یا نعناع طعم دار نباشد.
- از الکل اجتناب کنید.
- اگر سیگار می کشید، سعی کنید آن را ترک کنید.
- پرخوری نکنید.
- آهسته غذا بخورید.
- حداقل ۲ ساعت بعد از غذا در حالت ایستاده بمانید.
- لباس‌های گشاد بپوشید.
- حداقل ۳ ساعت قبل از رفتن به رختخواب غذا نخورید.
- برای کاهش علائم رفلاکس در هنگام خواب، سر تخت خود را حدود ۱۵ سانتی‌متر بالا بیاورید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر دو بار یا بیشتر در هفته دچار سوزش معده می‌شوید و تغییر در رژیم غذایی هم به شما کمکی نکرده‌است، با پزشک مشورت کنید. یک متخصص گوارش می‌تواند آزمایشاتی را برای اندازه‌گیری اسیدیته معده شما تجویز کند تا ببیند آیا ریفلاکس مکرر اسید به مری شما آسیب رسانده است یا خیر.
سخن پایانی
رفلاکس معده اغلب از طریق تغییر در سبک زندگی و رژیم غذایی قابل درمان است. از آنجایی که گزینه‌های غیردارویی بهترین انتخاب بیماران برای مدیریت رفلاکس معده هستند، با تأکید کلی بر کاهش اندازه وعده‌های غذایی و غذا نخوردن در اواخر شب. در نهایت، الگوهای غذایی باید به یک برنامه کلی ضد رفلاکس که شامل اصلاحات اضافی در شیوه زندگی مانند ترک سیگار، کاهش وزن و بالا بردن سر تخت در کسانی که علائم شبانه دارند، اضافه شود. لازم به ذکر است که علائم مداوم رفلاکس نیاز به ارزیابی کامل توسط یک متخصص گوارش دارند.
لطفا نظرات و پیشنهادات خود را در انتهای همین مطلب با ما و کاربران محترم سایت ستاره به اشتراک بگذارید.
